*Nội dung chương có chứa NHIỀU hình ảnh và chú thích. Xin lỗi vì sự bất tiện này.

(Đôi cây long não cổ thụ ở Làng Dương Gia Trang, huyện Tùng Dương, thành phố Lệ Thủy, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc.)

Bên tam phòng, Lâm Tam Trụ vừa mở đôi mắt buồn ngủ ra, có chút bối rồi, hình như hôm nay trường tộc khai giảng thì phải? 

Ủa, mà Chó Con đâu rồi?

Nằm trên một bên trên giường đất, Xuân Yến và Xuân Thảo đang dùng khăn vải để xếp thành chuột vải nhỏ. Này là trò chơi mới Lâm Viễn Thu dạy cho bọn nó. 

Xuân Yến đặt con chuột nhỏ mới gấp được vào lòng bàn tay, sau đó học theo động tác ca ca làm hôm qua, dùng hai ngón tay nhỏ đẩy trước sau, lập tức con chuột vải lao về phía trước y như còn sống vậy. 

Ngủ một đêm dậy miệng hơi khô, Lâm Tam Trụ hắng giọng hỏi Xuân Yến Xuân Thảo, “Ca ca hai đứa đâu rồi?”

Chẳng lẽ đến trường tộc rồi?

Quả nhiên, nghe hai khuê nữ đồng thanh nói, “Ca ca đi học rồi nha!”

Đi học thật rồi a.

Ha ha ha, Lâm Tam Trụ sung sướng, thằng con nhà mình đúng là một đứa bớt lo.

Y gom lại chăn bông, nghiêng người chuẩn bị ngủ thêm một chốc, cơm còn chưa chín lát Phùng thị cũng sẽ vào gọi dậy. 

Ai biết được, Lâm Tam Trụ chưa kịp nhắm mắt lại thì “rầm” một tiếng, cừa phòng bị đẩy mở, làm y giật mình hoảng sợ.

Mịa nó, đứa choá đẻ thần kinh nào a. Lâm Tam Trụ tức giận thở phì phì định đứng dậy xem là ai thì kết quả nhìn thấy bà mẹ già đang cầm chổi tre hùng hổ vọt về phía y. 

“Cho mày ngủ! Giờ này mày còn ngủ nè!” Ngô thị cầm chổi quất về phía Lâm Tam Trụ, “Mặt trời lên đỉnh rồi mà mày vẫn còn nằm phè ra đó, cái nết mày sung có rụng đầy đường cũng không có số mà hốt được!” 

Phùng thị vốn đi phía sau Ngô thị, vốn thị thấy mẹ chồng cầm chổi đi vội về phía tam phòng nên định chạy vào gọi tướng công một cái. Nhưng nhìn cảnh tượng này thì thôi quên đi, thị vẫn nên chạy càng xa càng tốt, để nếu không lát mẹ chồng lại tặng cho thị thêm mấy chổi nữa thì hơi mệt à nha.

Lâm Tam Trụ che mông né trái né phải, mồm không ngậm được mà giảo biện, “Thôi mà thôi mà, dậy sớm vậy làm gì, trên ruộng không có gì làm, con nằm ngủ không phải để dành thức ăn cho cả nhà sao?” 

Nghe lời vô liêm sỉ này Ngô thị tức muốn bật ngửa. Cháu nội bà trời chưa sáng đã rời giường đi học, mà thằng con bà thân là cha nó vậy mà còn không biết xấu hổ nằm lì trên giường, da mặt nó còn dày hơn cả tường thành nữa. 

Nghĩ đến đây Ngô thị không thèm giảm lực tay nữa, lực đánh ban đầu vốn nhẹ như mưa phùn nay chuyển thành mưa to sấm sét, Lâm Tam Trụ thấy mẹ già quất tới lập tức tung chăn bật dậy, “Ai da, ai da, nương nương con dậy rồi con dậy rồi, ai u ai u! Đừng đánh nữa mà! Ôi cái mông!”

......

Mười lăm phút sau, Lâm Tam Trụ tay cầm giỏ tre khập khiễng đi về phía trường tộc. 

Trong giỏ tre là bữa sáng của Lâm Viễn Thu, có bánh bột ngô và cháo, còn có một dĩa củ cải muối giòn giòn ăn kèm. 

Mới đến cửa học đường đã nghe thấy tiếng đọc sách lanh lảnh truyền ra, hẳn là sấp nhỏ đang đọc sách theo thầy. 

Nhân chi sơ, tính bản thiện. 

Tánh tương cận, tập tương viễn… 

Hoá ra《 Tam Tự Kinh 》là như thế a, Lâm Tam Trụ vừa nghe vừa đếm, quả thật là đọc ngắt mỗi ba từ. (28)

Nhưng mà giọng nào là giọng Chó Con nhà mình nhỉ?

Lâm Tam Trụ vểnh tai lên phân biệt một hồi nhưng không nghe ra. Y bước lên hai bước định nhìn thăm dò thử nhưng chợt nhớ là sách cho con học còn chưa có mua, lỡ vào cửa gặp phu tử lại bị giục đi mua thì xong đời. 

Nghĩ thế nên Lâm Tam Trụ lùi nhanh ba bước, ngó trái ngó phải một vòng rồi chạy về phía sau gốc cây đằng kia, ngồi ở đây chắc phu tử nhìn không thấy đâu. 

Phần lớn học sinh đều như Lâm Viễn Thu để bụng đói đi học sớm nên tới giờ này lục tục có phụ huynh mang cơm lại cho con. 

Đều là người tộc Lâm thị nên Lâm Tam Trụ đều biết mặt, chỉ không ngờ là đại bá Lâm Kim Tài cũng đến. Nhìn giỏ đưa cơm trong tay ông, Lâm Tam Trụ có chút kỳ quái, mấy đứa cháu nhà đại bá không phải đều đi đọc sách ở tư thục trấn trên sao?

Chẳng mấy chốc, Lâm Tam Trụ nhớ ra nhà ông ấy vẫn còn một đứa cháu trai bằng tuổi Chó Con tên Lâm Văn Tiến, hẳn là nó cũng vào trường tộc học rồi.

“Đại bá!” Lâm Tam Trụ tiến lên chào hỏi.

Thấy là thằng cháu trai thứ ba của mình, Lâm Kim Tài có chút kinh ngạc, “Tam Trụ con sao lại ở đây?”

“Con đến đưa cơm cho Viễn Thu” Lâm Tam Trụ nhấc cái giỏ trên tay, “Cháu nó cũng ở đi học ở đây.”

Lâm Tam Trụ cảm thấy, lát nữa nhất định phải khoe với Chó Con một tiếng, cha nó đã đổi sang gọi đại danh nó được rồi nè. Mà tính ra cái tên Viễn Thu này khá là hay, gọi rất thuận miệng, rất có cảm giác của tiểu nhị chạy bàn ở quán rượu.

Lâm Kim Tài nghe nói Lâm Viễn Thu cũng đi học thì giật mình. Gia cảnh nhà nhị đệ thế nào ông đương nhiên biết rõ, thu hoạch hằng năm trừ đi tiền thuế má thì lương thực còn dưa cũng khó lắm mới đủ bỏ bụng. 

Cho nên, Đại Quý lấy tiền đâu ra để nuôi cháu nội ăn học? Không lẽ có ngón nghề bí mật ngầm kiếm thêm được tiền?

Ngay sau đó, Lâm Kim Tài lắc đầu phủ nhận phỏng đoán của mình. Mấy anh em Đại Trụ ngoại trừ mới đi bán hồng trên thị trấn thì những lúc khác đều bận rộn làm nông, không giống dáng vẻ chạy bôn ba mua bán kiếm tiền. Mà trước đó ông nghe nói nhà Đại Quý muốn thuê thêm đất để trồng trọt kiếm thêm thu hoạch nhưng chỉ là vẫn chưa tìm được người cho thuê.

Nhắc đến ruộng đất, Lâm Kim Tài không khỏi nhớ đến việc năm đó nhà họ tách khẩu. Người trong thôn ai cũng nói cha mẹ ông bất công, chia phần lớn đất đai cho con trai trưởng, nhưng Lâm Kim Tài không thấy có gì sai, từ xưa đến nay gia nghiệp vốn do con trưởng kế thừa. Hơn nữa, lý do cha mẹ chia cho ông nhiều hơn cũng là vì họ sẽ sống chung với con trưởng và cũng không cần nhị đệ phụng dưỡng. 

Cho nên dù có phân nhà ra thì cũng không ai chịu thiệt, là huynh đệ ruột với nhau cũng không nên so đo quá.

Nghĩ đến việc nhị đệ trở nên xa cách với mình sau khi phân nhà, Lâm Kim Tài lắc đầu, tự nhủ, thôi, làm huynh trưởng nên rộng lượng một chút.

......

Cho học sinh nghỉ giải lao nửa canh giờ (1 tiếng) để ăn cơm và nghỉ ngơi, Vương phu tử tay cầm sách vở rời lớp học. Ông chưa ăn cơm sáng nên lúc này bụng cũng hơi đói rồi.  

Lần này vợ ông cũng theo ông tới thôn Tiểu Cao Sơn, ai vợ chồng ở trong một gian viện nhỏ cách trường không xa.

Lúc này Vương sư mẫu đã chuẩn bị cơm canh xong, đang đợi Vương phu tử về ăn.

Thấy phu tử đã đi ra, phụ huynh có chút luống cuống. Tuy rằng ông ấy chỉ là một đồng sinh nhưng trong mắt thôn dân Vương phu tử đã là người có công danh, thân mang danh vọng, so với những kẻ đào đất kiếm ăn như bọn họ thì quý quá hơn nhiều.

Cuối cùng đã được nghỉ giải lao, bọn trẻ ùa ra ngoài như ong vỡ tổ.

Lâm Viễn Thu đi ra sau cùng, tay chân hắn còn nhỏ, không chạy đua được với người ta, vẫn nên cẩn thận thì hơn.

“Cha, con ở chỗ này!”

Nhìn đến Lâm Tam Trụ đang cầm giỏ đứng cách đó không xa, Lâm Viễn Thu vội vẫy vẫy tay.

Lâm Tam Trụ hai bước thành một chạy sang, hỏi, “Viễn Thu đói lắm rồi phải không con?”

“Dạ, đói.” Lâm Viễn Thu gật đầu, sáng sớm đã học bài hơn nửa canh giờ làm tiêu hao rất nhiều thể lực, hắn đói đến bụng sắp dính vào lưng rồi. 

Lâm Tam Trụ mở nắp giỏ tre, lấy ra một cái bánh ngô hấp, một chén cháo rau, cuối cùng là một chén củ cải muối, nói “Mau ăn đi con, vẫn còn nóng đó.”

Bánh hấp làm từ bột ngô vàng óng ánh, Lâm Viễn Thu cắn một miếng lớn rồi nhai nhai, ừm, thơm quá.

“Cha, cha ăn chưa?”

“Rồi, cha ăn rồi!”

Lâm Tam Trụ sờ cái bụng đói kêu vang của mình, nghĩ thầm, chờ con trai ăn xong thì mình có thể về nhà ăn rồi.

“Chó Con à, bạn cùng bàn có cho con xem sách chung không?”

“Có chứ cha, cha yên tâm đi, bạn cùng bàn của con tốt lắm.”

Lâm Viễn Thu quyết định không nói thật, trước khi mua được cuốn《 Tam Tự Kinh 》hắn sẽ không nói về những chuyện ở học đường, để cho ông ấy yên tâm đi kiếm tiền.

Nghe nói vậy Lâm Tam Trụ thở phào, không cần sợ con trai mình sẽ bị phu tử trách phạt rồi, cũng không biết đứa trẻ con nhà ai mà tốt tính vậy.

“Chó Con à ai ngồi cùng bàn với con vậy?” Lâm Tam Trụ dò hỏi.

“Là đường ca Văn Tiến cháu của đại gia gia.”

Lâm Văn Tiến lớn hơn mình hai tháng, gọi là đường ca cũng đúng nhỉ.

Lâm Tam Trụ kinh ngạc, Văn Tiến không phải cháu nội của đại bá sao? Nó mà cho Chó Con xem sách ké hả? Hai đứa này mới đó không lâu còn đánh nhau vỡ đầu mà?

Tin được mới lạ ấy.

Nhưng mà còn con nít con nôi chắc không nói xạo làm chi, nên chắc việc Chó Con kể là đúng sự thật rồi.

Cách đó không xa, dưới tán cây long não già. Từ miệng đứa cháu trai, Lâm Kim Tài biết được Lâm Viễn Thu căn bản không có sách để học. 

Ông không khỏi lắc đầu ngao ngán, chả trách nhị đệ dám cho cháu đi học, thì ra vốn định xem chực sách, đúng là vớ va vớ vẩn, không sợ mất mặt hay gì. 

Lâm lão đầu ăn sáng xong ngồi ở sảnh chính hút thuốc lá sợi hắt hơi ba cái liên tục. Ngô thị thấy thế bèn vội về phòng lấy cái áo khoác lên người ông, bây giờ trời càng ngày càng lạnh, kẻo bị cảm a.

Thấy lão già cứ ngó nhìn ra bên ngoài thị liền biết lão đang trông ai. Ai cũng đang ở nhà, trừ cha con thằng ba. Ngô thị lại về phòng ôm giỏ may vá ra

Ngô thị trở về phòng ôm giỏ may đồ ra, cầm một bộ đồ đang vá dở lên vừa may vừa nói, “Chúng ta đánh cược đi, tôi thấy không quá ba hôm nữa Chó Con sẽ đòi nghỉ cho coi.” 

Ngày nào cũng phải dậy sớm đi học, con cái nhà ai mà chịu thương chịu khó đuược vậy chứ, mới đầu thấy vui thích chứ đảm bảo chỉ hai ba ngày thôi là lười rồi.

Lão già cũng không tiếp lời thị, bởi trong đầu lão cứ hiện lên cảnh tượng hồi sáng sớm, một đứa bé gầy gò, vai đeo cặp sách, tấm lưng thẳng tấp, bước chân vững vàng, kiên định đi về phía trước. 

Lão thấy ván này bà vợ mình thua chắc rồi.

Quả nhiên, sau năm ngày liên tiếp, Lâm Viễn Thu vẫn cứ như ngày đầu. Sáng sớm rời giường, rửa mặt chảy đầu xong thì múc nước vào ống trúc rồi đi thẳng đến trường tộc.

Mà lão Lâm cũng như ngày đầu, dậy mở cửa giúp cháu rồi đưa nó đi dọc một đường, nhìn cháu vào lớp rồi mới về nhà. 

Lâm Văn Tiến ở học đường vẫn dùng tay áo che sách của mình lại.

Tuy nhiên cũng có điểm khác biệt, phụ huynh không cần mang giỏ cơm đến cho học sinh nữa. Bây giờ sau giờ học buổi sáng, lúc giải lao Vương phu tử đã cho các học sinh về nhà luôn, vẫn nghỉ nửa canh giờ nhưng ai đến trễ sẽ bị phạt đứng ở trước cửa, còn bị mười cái thước khẽ vào lòng bàn tay.

Cho đến nay thì chưa ai dám đến trễ. 

......

Cùng ngày đó, vừa qua giờ Mùi (13-15 giờ) bầu trời đã tí tách tí tách đổ mưa, đến cùng với cơn mưa nhỏ là từng cơn gió lạnh buốt. Nhiệt độ giảm nhanh chóng.

Lâm Tam Trụ ngẩng đầu nhìn trời, bầu trời xám xịt, nhìn trời chắc cũng phải mưa tầm tã một hồi lâu.

Sắp đến giờ tan học, Lâm Tam Trụ không chần chờ nữa, y bung dù giấy dầu ra phóng như bay về phía học đường. Lâm Tam Trụ đi dọc theo hành lang, trời mưa nên đi vậy sẽ không bị nước mưa tạt ướt. Đầu đông hành lang có một cánh cửa sổ gỗ, nhìn qua cửa sổ sẽ thấy được vào bên trong lớp học.

Lâm Tam Trụ có chút xúc động, nhẹ nhàng di chuyển tới sát cửa sổ. Đến gần y nhón chân nhìn vào, xuyên qua cửa sổ, Vương phu tử một thân áo xanh, tay cầm quyển sách, vừa đi qua đi lại vừa đọc. (32)

Ngọc bất trác, Bất thành khí

Nhân bất học, Bất tri lý

Ngọc không mài, không thành quý,

Người không học, mù nghĩa lý.

......

Nhìn vào các học sinh bên dưới, ai cũng vừa đọc vừa lật sách. Có mỗi Chó Con của hắn tay chấp sau lưng, ngực ưỡn thẳng, đôi mắt chăm chú nhìn theo phu tử, nghiêm túc đọc theo từng câu từng chữ.

Nhìn xuống bàn học trước mặt Chó Con, trống trơn, không có gì cả!

Rầm!

Lâm Tam Trụ phảng phất nghe thấy được tiếng trái tim của y bị búa nện mạnh một cái. 

......

*Chú thích chương 6:

28. Tam Tự Kinh bài 1:

Nhân chi sơ, Tính bản thiện,
Tính tương cận, Tập tương viễn.
Cẩu bất giáo, Tính nãi thiên,
Giáo chi đạo, Quí dĩ chuyên.

Tạm dịch:

Con người mới sinh ra, bản tính vốn hiền lành,
Tính ban sơ giống nhau, thói quen dần khác xa.
Nếu chẳng được giáo dục, bản tính sẽ đổi dời,
Đường lối để giáo dục, quý ở sự chuyên cần.

32. Tam Tự Kinh bài 4:

Ngọc bất trác, Bất thành khí

Nhân bất học, Bất tri lý

Vi nhân tử, Phương thiếu thời

Thân sư hữu, Tập lễ nghĩa

Tạm dịch:

Ngọc không mài giũa, thì không thành món đồ quý

Người không học, thì không biết lí lẽ

Là người con, khi còn nhỏ

Thân với thầy với bạn, để học tập lễ nghĩa