*Nội dung chương có chứa NHIỀU hình ảnh và chú thích. Xin lỗi vì sự bất tiện này.

Trường tộc học dòng họ Lâm được xây là nhờ Lâm Hữu Chí quyên hai mươi lượng bạc và mười hai mẫu ruộng nước.

Nhưng vì muốn tiết kiệm chi phí cho nên đã lấy gian đầu tiên của từ đường dòng họ Lâm thị dựng thành phòng học. Đây là kết quả được quyết định sau khi mấy tộc lão thương nghị. Thay vì tiêu tốn mười mấy lượng bạc để mua đất xây phòng mới thì chẳng bằng dùng một nửa bạc đó để sửa sang tân trang lại từ đường, đặt thợ mộc đánh thêm vài cái bàn và băng ghế dài, vậy là mở lớp học được rồi.

Về phần nơi ở cho phu tử thì chọn mấy phòng còn trống trong tộc, chọn gian nào gần từ đường rồi dọn dẹp một chút, vừa lúc cho Vương phu tử đến ở.

Không phải tại nhóm tộc lão tính toán chi ly, hai mươi lượng bạc nhìn thì nhiều nhưng xây trường tộc không phải chuyện nhỏ. Báo cho quan phủ, chuẩn bị người sai vặt, cái nào cũng tốn bạc. Bên cạnh đó còn phải chi quà nhập học cho phu tử, mọi thứ đều cần phải an bài chu toàn để không phụ thiện ý của Lâm Hữu Chí.

Lâm Hữu Chí đậu tú tài xong thì dắt cả nhà lên trấn trên cư trú, coi như đã hoàn toàn cáo biệt những tháng ngày thanh bần trước đây. (14)

Khảo trúng tú tài thì mọi thứ đều thay đổi. 

Đừng xem nhẹ cái danh tú tài, ở triều Đại Cảnh, tú tài có không ít đặc quyền. Miễn trừ lao dịch là cơ bản, có thể gặp quan không cần quỳ, phạm tội được miễn dụng hình, mỗi tháng còn có thể đi quan phủ lãnh một số lượng nhất định gạo, mì và bạc, ngày lễ ngày tết cũng được phân phát thịt cá. Hơn nữa, mỗi năm còn có thể thêm bạc nhờ làm người bảo đảm cho thí sinh thi huyện, thế nên tóm lại cuộc sống cũng không đến nỗi nào.

Quan trọng nhất là, tú tài là giai cấp thân sĩ trụ cột ở địa phương. Bọn họ đại biểu cho người đọc sách học rộng, hiểu nhiều, biết lễ nghĩa. Trong những cuộc hội họp hằng năm, tú tài thường sẽ đứng ra làm nhịp cầu trung gian giữa bá tánh và quan phủ, hoặc khi có tranh chấp hay người dân muốn tìm quan nha cũng sẽ thường thỉnh tú tài ra mặt dùm. 

Vì thế nên thương nhân buôn bán đều sẽ muốn có quan hệ tốt với tú tài, họ cho phòng ở, dâng đồng ruộng, đưa tiền bạc, tặng người hầu.

Nhiều chỗ tốt như vậy cũng khó trách Lâm Hữu Chí thi một lần thi hơn hai mươi năm, càng thua càng đánh rốt cuộc tháng tám năm nay cũng đã đỗ tú tài.

Lâm Tam Trụ vừa đi vừa lải nhải với nhi tử, trong lòng y cũng không khỏi tiếc nuối, trong nhà không có đủ tiền bạc để nuôi hài tử đi học, nếu không con trai thông minh hiếu học của y, nói không chừng cũng có thể như Lâm Hữu Chí, thi đậu cái tú tài, đến lúc đó y chỉ cần nằm yên hưởng phúc, không cần phải ngày ngày vất vả bận bịu trên ruộng.

Nhưng nghĩ lại, Lâm Tam Trụ lại nghĩ tới số tuổi hiện giờ của Lâm Hữu Chí, một hai năm nữa thôi là tới tuổi tri thiên mệnh (thấu hiểu mệnh trời), nếu mà Chó Con cũng cần nhiều năm như vậy mới đậu thì cỏ xanh trên mộ cha nó chắc cũng khô tới lấy đi bện rơm được luôn. (13)

Hưởng phúc cái rắm á!

Hôm qua ông đây đã tính rồi, nay dẫn con trai đi báo danh cũng vì đánh vào tâm lý tò mò của con, đợi nó chán thì nghỉ sớm thôi, quả là một ý tưởng thông minh.

Thế nên Lâm Tam Trụ cũng không dặn cái gì mà cố gắng học cho tốt, hắn ước lượng phía sau lưng thượng Lâm Viễn Thu, cười nói, “Chó Con, nếu phu tử lấy thước khẽ tay con thì mình không thèm đi học đọc sách gì nữa!” 

Lại gọi Chó Con!

Lâm Viễn Thu cảm thấy nếu hắn muốn đi học đàng hoàng vậy bắt buộc phải sửa cái kiểu gọi này lại, không thì sau này vào trường cứ gọi Chó Con Chó Con chắc lỗ tai hắn cay đỏ hết luôn a.

“Cha, nhi tử sắp thành học sinh rồi, sau này cha gọi đại danh của con đi!”

Gọi bằng đại danh?

Lâm Tam Trụ lập tức nghĩ đến câu con trai đã nói, “không phải chó đẻ ra”, vì thế cũng không do dự, gật đầu như giã thóc nói, “Chó Con nói rất đúng, cha nghe Chó Con, sau này cha sẽ gọi Chó Con là Thu Nhi.”

Lâm Viễn Thu: “...”

Xem ra nghiệp lớn sửa miệng gọi tên của hắn còn xa lắm a.

......

Nhà tộc trưởng họ Lâm ở đầu đông thôn, hai cha con đi không bao lâu thì tới. Vương phu tử vài ngày nữa mới tới nên muốn báo danh nhập học thì sang nhà tộc trưởng.

Lâm tộc trưởng và Lâm lão đầu tuy ngang tuổi nhưng xét bối phận thì Lâm lão đầu còn phải kêu tộc trưởng một tiếng đường thúc.

Chờ nghe được Lâm Tam Trụ mang thằng cu tới báo danh nhập học, đầu óc Lâm tộc trưởng nhất thời không rõ ràng, đọc sách biết chữ tốn không ít bạc, nhà Đại Quý thời điểm này làm gì có đủ tài lực a.

Lâm tộc trưởng cảm thấy trong số toàn bộ tông tộc Lâm thị này, nhà ai cũng có khả năng đưa con cháu đi học, chỉ trừ nhà Lâm Đại Quý và Ngô thị.

Không phải tộc trưởng coi khinh vợ chồng bọn họ mà thực tế là năm đó khi nhà đường ca (cha Lâm lão đầu) phân gia thì cái gì tốt phần lớn đều chia cho nhà con cả, Lâm Đại Quý là con thứ, chỉ được phân sáu mẫu ruộng và một gian nhà cũ nát.

Mấy năm nay may là hai vợ chồng Lâm Đại Quý và Ngô thị đều chịu thương chịu khó siêng năng trồng trọt, nên mấy đứa con cũng được lập gia thành nghiệp?

Nhưng mà cũng chỉ vậy thôi. Trong nhà nhân số càng tăng lên nên đối với vợ chồng họ mà nói thì lấp đầy bụng mới là mấu chốt, ở đâu ra dư tiền để cho cháu đi học.

Lâm tộc trưởng bỏ một nắm thuốc lá sợi vào trong tẩu, ấn nhẹ rồi châm lửa lên rít một ngụm, nói: “Tam Trụ dẫn con tới báo danh nhập học à?”

“Dạ vâng thúc gia.” Lâm Tam Trụ gật đầu, kính trọng cúi người. 

“Cha ngươi đâu sao không tới?”

Chuyện như này không phải nên do chủ gia đình đến sau, Lâm tộc trưởng có chút hoài nghi đây vốn là chủ ý riêng của Lâm Tam Trụ, cái thằng này, đúng là đứa không biết lo nghĩ cho cha mẹ.

Lâm Tam Trụ không ngốc, đương nhiên biết ý tộc trưởng là gì, việc đưa Chó Con đi học vốn cả nhà đều biết hết, “Thúc gia, ngài yên tâm đi, chuyện đi học của Chó Con tối hôm qua nhà con đã thương lượng qua rồi.”

Chẳng qua trong nhà không ra tiền thôi.

Thấy đối phương nói lời thề son sắt, Lâm tộc trưởng không hỏi thêm nữa. Trong lòng ông nghĩ, có lẽ Lâm Đại Quý cũng giống những tộc nhân khác, nhìn thấy quang cảnh của Lâm Hữu Chí xong không chừng cũng chuẩn bị xắn lưng quần lên kiếm tiền cung cho con cái ăn học.

Dù sao thì bọn họ xây trường tộc học cũng vì để cho con cháu trong tộc được đọc sách, biết chữ, để dòng họ Lâm thị có thêm mấy cái tú tài có tiền đồ như Lâm Hữu Chí. Chỉ cần là người trong tộc họ Lâm thị thì đều có cơ hội đi học. 

Ông nhìn Lâm Viễn Thu vóc dáng nhỏ gầy, còn không cao bằng bàn bát tiên nhà ông. (15)

Lâm tộc trưởng có chút không hiểu được, nhà Đại Quý có tận năm đứa cháu nội trai, sao lại chọn dẫn đứa nhỏ nhất tới. Còn nhỏ như vậy không biết có tĩnh tâm đọc sách được không nữa. 

Thấy tộc trưởng đang đánh giá mình, Lâm Viễn Thu lập tức lộ ra một gương mặt tươi cười. Hắn thầm nghĩ, lão nhân này ít cười, cũng không biết trong lòng đang suy nghĩ, nếu không phải hắn có linh hồn của một người trưởng thành thì sợ là đã bị dọa khóc rồi.

Thôi, Bất quá, người ta nói tay hung không đánh mặt cười, cứ luôn mỉm cười hẳn sẽ không sai. Nghĩ vậy nên Lâm Viễn Thu cười càng thêm xán lạn.

Lâm tộc trưởng dừng mắt, tiểu hài tử trong tộc hiếm khi có không sợ ông, thằng nhóc này đúng là một ngoại lệ.

Nếu người lớn trong nhà đã thương lượng xong, Lâm tộc trưởng cũng không trì hoãn thêm, ông duỗi tay lấy quyển sách trên án kỉ (16), lật vài tờ sau đó cầm lấy bút ghi thêm ba chữ Lâm Viễn Thu. 

Tên trẻ con trong tộc phần lớn đều do Lâm tộc trưởng đặt, cho nên tên gì, chữ nào, bộ nào thì ông đều biết rõ.

“Rồi, ngày hai sáu tháng mười ngươi dẫn đứa nhỏ thẳng đến trường tộc học là được.”

Lâm tộc trưởng khép quyển sách lại, có ý tứ tiễn khách rõ ràng.

Chỉ là, Lâm Tam Trụ còn chưa muốn đi, “Thúc gia, sách kia... còn chưa lãnh nữa a.”

Lâm Tam Trụ đã nghĩ kỹ rồi, nếu là chờ lát nữa thúc gia hỏi hắn muốn sách vở bạc khi, chính mình liền nói trở về lúc sau liền đưa lại đây, đến nỗi sách vở tới tay lúc sau, bạc có cho hay không, liền từ hắn định đoạt, dù sao chính mình cũng sẽ không đem sách vở muội hạ, chờ thêm mấy ngày, Chó Con nị đọc sách xong việc, chính mình lại đem sách vở còn nguyên còn trở về, không phải được rồi sao.

“Sách gì?” Lâm tộc trưởng khó hiểu.

Lâm Tam Trụ cười xoa xoa tay, “Sách bọn trẻ dùng khi đi học á!”

“À, cái này hả.” Lâm tộc trưởng rít một hơi thuốc, nói: “Mấy cái đó các ngươi phải tự lên trấn trên tìm rồi.”

Nghĩ nghĩ, Lâm tộc trưởng lại bỏ thêm một câu, “Trước hết mua một quyển Tam Tự Kinh, sách khác thì từ từ tính sau.”

Nhưng lỡ tới khi tốn tiền mua rồi thì đứa nhỏ học được mấy hôm lại chán thì không phải quá lãng phí sao. Phải tự mua á?

Lâm Tam Trụ há hốc mồm, hắn lấy bạc mua sách ở đâu ra. Ngày ấy cúng từ đường không phải đã thống nhất việc sắm sửa sao, bạc mua sách cũng sẽ được giao cho phía trường tộc. Sao lại đổi ý rồi.

Bạc đâu ra mà lên trấn trên mua, y với chưởng quầy hiệu sách ở trấn trên lại không thân quen, không có ghi sổ được. 

Aizz, đang yên lành tự nhiên đổi ý.

Lâm Tam Trụ cũng không biết rằng, trước đó vốn trong tộc đã thống nhất sẽ ra tiền mua sách, nhưng sau đó các tộc lão nghĩ đi nghĩ lại thì vẫn thấy nên để các gia đình tự đi mua sách thì tốt hơn, mua sách thì lỡ bạc chung bị hao hụt quá thì sẽ phiền lắm. 

Đúng là gừng càng già càng cay.

Bàn tính của Lâm Tam Trụ cứ vậy mà tan tành.

......

Nhìn con trai nhảy chân sáo chạy đằng trước, lòng Lâm Tam Trụ rầu rĩ. Không có sách vở thì sao con nó đến trường học được. Vốn nghĩ ít ra Chó Con có thể đi học được chừng mười ngày nửa tháng, tới lúc đó không đi nữa thì trả sách lại là xong. 

Nhưng bây giờ thì hơi khó a. Đi học mà không đọc sách chẳng lẽ đọc mặt bàn.

Vừa rồi y có hỏi tộc trưởng thử, một bản viết tay Tam Tự Kinh khoảng hơn hai trăm văn, đừng nói hai trăm, giờ y hai mươi văn cũng không có. 

Nhìn thấy khuôn mặt rầu rĩ của lão cha, Lâm Viễn Thu lập tức hiểu nguyên nhân. Ban nãy hắn có nghe nói mua sách phải tốn bạc, hai trăm văn cũng không phải một số tiền nhỏ, dù ông ấy có muốn kiếm tiền thì cũng phải tốn một khoảng thời gian. Hắn không nên hối thúc quá kẻo lão cha nóng nảy muốn bỏ cuộc, tới lúc đó chuyện đi học cũng coi như đứt gánh giữa đường. 

“Cha, nhi tử có thể xem sách chung với bạn học trước, nào cha có tiền thì mua cho con sau cũng được.”

Lâm Viễn Thu là thật sự không vội, ở xã hội hiện đại phần lớn trẻ em đều đọc Tam Tự Kinh lưu loát, ngoài ra nhiều đứa nhỏ còn thuộc cả Đệ tử quy, Bách Gia Tính, Thiên Tự Văn. Còn hắn thì khỏi phải nói, từ lúc mới bi bô tập nói thì cha mẹ hắn đã mua mấy quyển này phiên bản tranh sách về dạy hắn rồi. 

Hơn nữa hắn vốn không phải kẻ mù chữ, sách ở đây viết toàn bằng chữ phồn thể cũng không làm khó được hắn. Cho nên có mua sách hay không đối với Lâm Viễn Thụ mà nói thì cũng không có gì đáng lo.

Ai u, vẫn là Chó Con nhà mình hiểu chuyện.

Lâm Tam Trụ bế thốc con trai ngoan của mình lên, “Đúng đúng đúng, nghe theo lời Chó Con mà làm, trước xem ké sách với bạn cùng bàn, mai mốt cha có tiền rồi sẽ mua sách mới cho Chó Con nhé?” 

Ha ha, Chó Con nhà ta cũng thật thông minh, cứ nhẹ nhàng vậy mà giải quyết được vấn đề.

Lúc này phiền não của Lâm Tam Trụ đều bay hết, y vui vẻ bế con trai đặt lên cổ cho nó cưỡi ngựa giá giá giá đi về nha. Còn chuyện kiếm bạc mua sách á, Lâm Tam Trụ lắc đầu, hơn hai trăm văn đó, hắn không có cái bản lĩnh đó đâu.

Khi hai cha con về đến nhà thì chỉ có Xuân Yến, Xuân Thảo, còn có Lâm Viễn Hòe và Lâm Viễn Bách ở nhà, những người khác trong nhà đã ra ruộng đào củ cải rồi.

Dặn dò mấy đứa nhỏ ở trông nhà, Lâm Tam Trụ vác sọt ra đồng. Hắn không dám trốn việc dưới ruộng thật, cái tẩu của cha hắn không biết nương tay đâu.

......

Hôm nay việc trông cây hồng đến phiên đại phòng, Lâm Viễn Hòe cầm cây gậy dài đuổi chim, Lâm Viễn Bách thì đi vòng quanh cây để tìm mấy trái lọt lưới.

Trước khi ra ruộng thì Lâm Đại Trụ và Lâm Nhị Trụ đã hái hết hồng chín mang đi cất trong nhà rồi, hai người họ định sáng sớm mai mang hồng lên trấn bán, trên cây bây giờ chỉ còn mấy quả chưa đỏ lắm, chắc cũng còn hơi chát.

Ba đứa trẻ vòng qua vòng lại mấy lần cũng chưa tìm được quả nào để xuống tay nên đành bỏ cuộc.

Hồng đã hái được đặt trong phòng Lâm lão đầu và Ngô thị, cửa sổ có hé ra một khe hở, Lâm Viễn Bách cố hết sức nhón mũi chân nhìn vào trong. Chỉ tiếc trong phòng tối quá không nhìn thấy gì hết.

Thấy bộ dáng đối phương như muốn leo cửa sổ chui vào, Lâm Viễn Thu vội tiến lên túm ống quần kéo y xuống. Cái tên này, mới đây đã quên mùi “gậy trúc quết thịt” rồi hả. 

Có lẽ cũng nhớ đến hương vị bị đánh mấy hôm trước, Lâm Viễn Bách sờ sờ mông nhỏ, có chút ngượng ngùng. Có điều ngượng chưa được bao lâu, không biết y nghĩ gì mà đôi mắt lập tức sáng lên, quay sang vỗ vỗ lưng Lâm Viễn Thu nói, “Chó Con đệ đệ à, mai mốt đệ làm quan lớn rồi nhất định phải mua cho tứ ca thật nhiều đồ ăn ngon nha!”

Lâm Viễn Thu: “...”

_________

*Chú thích chương 4:

13. Ngũ thập nhi tri thiên mệnh

“Ngũ thập nhi tri thiên mệnh”, có nghĩa là khi 50 tuổi mới có thể thông suốt chân lý của tạo hóa, tức là hiểu được mệnh của trời. 

Nói cách khác, ở tuổi này người đàn ông đã nắm vững quy luật tự nhiên và xã hội, biết được xu thế của thời cuộc nên công việc thường thuận lợi và dễ dàng đi đến thành công.

Trong sách “Luận ngữ” đã chép lại lời của Khổng Tử về 6 giai đoạn đó là: “Ngô thập hữu ngũ nhi chí vu học; Tam thập nhi lập; Tứ thập nhi bất hoặc; Ngũ thập nhi tri thiên mệnh; Lục thập nhi nhĩ thuận; Thất thập nhi tùng tâm sở dục bất du củ”. 

14. Thanh bần: thanh = trong sạch, bần = nghèo.

15. Bàn bát tiên = 八仙桌: Được coi là một món đồ nội thất chính trong nhà ở thời cổ đại Trung Quốc. Mặt bàn thường cạnh vuông 100cm, cao 80-88cm, nhưng cũng tuỳ nhà có thể đóng bàn size to hơn. Ý là so nam9 cao chưa tới 90cm.

16.   Án kỉ = 案几 = 几案 

*Bàn và án kỷ: