Nghe audio tại: https://www.youtube.com/@songvedemaudio

Chương 1

Lúc này đây, tôi đang ôm chặt một gốc cây du già cỗi, nôn khan đến sắp lật phổi ra ngoài.

Tôi không hiểu chuyện gì đã xảy ra. Rõ ràng ba phút trước tôi còn đang nằm ngủ ngon lành trên chiếc giường ấm áp. Thế mà chỉ trong chớp mắt, trời đất quay cuồng, lúc mở mắt ra tôi đã đứng ở rìa một cánh đồng trơ trụi.

Ở đằng xa, trên bức tường đất có sáu chữ bạc màu: “Công xã nhân dân Tượng Thành” lấp lóe dưới ánh mặt trời.

“Năm 1965?!” Tôi vội tiến lại gần cánh cổng công xã, dán mắt vào mảnh báo cũ dán trên tường, tim đập thình thịch, suýt nữa thì trợn tròn mắt mà rơi ra ngoài.

Tôi chỉ ngủ một giấc thôi mà, sao lại bị “tống” thẳng từ năm 2045 về tận năm 1965 thế này?

“Ê! Ăn trộm vỏ cây đấy à?!” Một giọng nữ lanh lảnh vang lên từ sau lưng.

Tôi quay lại thì thấy một cô gái tết tóc đuôi sam, mặc áo vải xanh vá chằng vá đụp, tay cầm lưỡi liềm đã gỉ sét.

Cô ấy gầy đến nỗi gò má nhô cao, nhưng đôi mắt lại sáng long lanh như hai trái nho đen — gương mặt này tôi quá đỗi quen thuộc, trước khi ngủ tôi còn đang ngắm đúng tấm ảnh này đây.

Tôi nghi ngờ đây là một giấc mơ, nếu không thì sao có thể gặp được người mà tôi ngày đêm mong nhớ — bà nội tôi!

Là phiên bản trẻ trung, tràn đầy sức sống của bà nội!

“Bà… bà nội?!”

Tôi xúc động đến mức nói lắp, nhìn gương mặt thân quen mà tôi vẫn hằng vẽ nên trong tâm trí, giờ đang sống động đứng ngay trước mắt, nước mắt không kìm được mà trào ra.

Chưa kịp nói được mấy câu, bà đã nổi đóa.

“Ai là bà nội cô?!” Cô gái vung lưỡi liềm ra phía trước, “Tôi là Phong Ỷ Mai, tuyên truyền viên của công xã! Cô ở đội nào? Dám ăn trộm vỏ cây của công!”

Phong Ỷ Mai — vậy là chắc chắn rồi, chính là bà nội! Nhưng bây giờ, bà vẫn chưa là bà nội tôi!

Tôi còn đang định vẫy tay giải thích, cúi đầu thì phát hiện không biết từ lúc nào trong tay mình lại nắm một mẩu vỏ cây, ngẩn người luôn.

Lúc này tôi mới chợt nhớ lại những bài học lịch sử: thời kỳ này, Trung Quốc vừa trải qua nhiều năm thiên tai, lại còn thêm một vài nguyên nhân "không thể nói", dẫn đến khan hiếm lương thực nghiêm trọng.

Ngay cả thành phố lớn còn không đủ gạo ăn, huống chi cái huyện nhỏ hẻo lánh xếp tận hạng ba mươi tám này.

Có người vì không có lương thực mà phải nhai vỏ cây, đào rau dại, ăn rễ cỏ để sống qua ngày.

“Hiểu lầm! Tôi là…” Tôi vội nghĩ ra một cái cớ, “Tôi là kỹ thuật viên từ tỉnh thành xuống! Đến hướng dẫn mọi người làm thực phẩm thay thế!”

Tôi vừa dứt lời, lưỡi liềm trong tay Phong Ỷ Mai “keng” một tiếng rơi xuống đất.

Mắt bà còn trợn to hơn cả tôi: “Cô biết làm thịt nhân tạo?!”

“Biết!” Tôi móc điện thoại ra từ túi, “Cô xem cái này…”

Hỏng rồi, màn hình đen ngòm.

Ấy, khoan, sao tôi vẫn còn điện thoại nhỉ, thời này đến cái bóng đèn còn là đồ hiếm cơ mà.

Chắc chắn là mơ rồi, mà giấc mơ này cũng không logic gì cả.

Nhưng Phong Ỷ Mai lại bất ngờ nắm lấy tay tôi: “Đi theo tôi!”

Bàn tay bà đầy chai sạn ở lòng bàn tay và đầu ngón, nhưng lại ấm áp, đầy sức mạnh.

Chương 2

Nhà của Phong Ỷ Mai là một căn nhà đất thấp bé, tường dày bằng đất nện, mọc lởm chởm những nhúm cỏ khô.

Mái hiên lợp bằng gạch xanh xám, nhìn qua đã biết có từ rất lâu rồi.

Bà dẫn tôi vào trong nhà, trên giường đất là một người phụ nữ trung niên đang ho sù sụ không dứt.

“Má, đây là kỹ thuật viên từ tỉnh thành xuống đó!” Giọng Phong Ỷ Mai vút hẳn lên tám độ, “Cô ấy biết làm thực phẩm thay thế!”

Người phụ nữ nằm trên giường đất — chính là cụ bà cố của tôi — loạng choạng định ngồi dậy hành lễ, tôi vội vàng đè bà nằm xuống.

Nhìn gương mặt giống hệt như lời bà nội tôi vẫn hay miêu tả, mũi tôi cay xè.

“Thật ra…” Tôi hạ giọng xuống, “Cháu là người chạy nạn đến… nhưng cháu thật sự biết làm thực phẩm thay thế. Cháu từng học ở đại học… ở tỉnh thành.”

Mắt Phong Ỷ Mai càng sáng như hai ngọn đèn: “Làm bằng gì? Hạt du hay dây khoai lang?”

Hạt du? Dây khoai lang?

Nhà bà nội tôi hồi đó mà còn có mấy thứ này thì tôi yên tâm rồi, hóa ra cuộc sống của bà không khổ như tôi tưởng!

Hồi nhỏ mỗi lần tôi kén ăn không chịu ăn cơm, bà cũng chẳng mắng mỏ, chỉ lặng lẽ thu dọn bát đũa.

Bà hay lặp đi lặp lại: “Ngày xưa làm gì có được như bây giờ! Có cái ăn đã tốt lắm rồi, ai mà dám đòi hỏi dinh dưỡng hay ngon miệng. Có gì ăn nấy, bà là người khiến cụ cố yên lòng nhất đấy…”

Nghĩ đến những lời bà từng nói, rồi lại nhìn người con gái trước mặt đang háo hức chỉ vì một chuyện ăn uống, tôi thật sự không thể tin được họ là cùng một người.

Thấy tôi không nói gì, bà lại giục:

“Còn không mau nói đi!”

Tôi cố lục lại ký ức về mấy video sinh tồn từng xem qua: “Hạt du xay nhuyễn trộn lõi ngô làm bột, dây khoai lang lên men để làm nước tương, còn nữa…”

Nghèo khổ chính là động lực sáng tạo số một. Tôi vô tình liếc thấy đống vỏ trấu chất trong góc tường, liền nảy ra ý: “Cái này có thể rang thơm làm đồ ăn vặt!”

Nhớ lại mấy video của mấy blogger "sống kiểu xưa", giờ tôi mới thật sự bội phục họ sát đất.

“Vỏ trấu á? Ngay cả lợn cũng chê là cứng cổ đấy!” Phong Ỷ Mai nhìn tôi đầy hoài nghi.

Người ta còn phải gặm vỏ cây đấy bà ơi, bà mà còn chê vỏ trấu thì chịu rồi!

Hai tiếng sau, khi tôi bưng lên một đĩa vỏ trấu đã rang vàng với chút muối, Phong Ỷ Mai vừa nhai vừa “rôm rốp” như đang ăn bim bim.

“Thơm thật đấy! Còn ngon hơn đất sét Quan Âm nhiều!”

Bà vội vàng mang cho cụ cố ăn thử, nhưng cụ cố yếu quá, chỉ ăn một miếng rồi đặt xuống.

Bà cụ khẽ ho, rồi mỉm cười: “Quả là con gái tỉnh thành, khéo tay thật.”

Đêm hôm đó, tôi và Phong Ỷ Mai cùng chụm đầu bên bếp nghiên cứu công thức làm “thịt nhân tạo”.

Ánh trăng chiếu xiên qua khung cửa sổ nứt vỡ, rọi lên khuôn mặt nghiêng nghiêng của bà, đôi mắt sáng lấp lánh, vô cùng nghiêm túc.

Chính giây phút ấy, tôi mới thật sự nhận ra — bà nội tôi cũng từng trẻ trung, cũng từng là một cô gái nhỏ bé như vậy.

Người bà nghiêm khắc trong tấm ảnh gia đình, hóa ra cũng từng vì một miếng ăn mà mắt sáng rực rỡ…

Chương 3

“Đồng chí Tiểu Lương ——”

Sáng sớm, tôi bị một tiếng hét to như pháo nổ làm bật dậy. Phong Ỷ Mai hai tay ôm một cái hũ gốm lao vào trong nhà: “Xem tôi vừa tìm được cái gì này!”

Tôi còn chưa biết bây giờ là mấy giờ, nhưng ngửi thấy mùi đất ẩm trong không khí, đoán là trời vừa hửng sáng thôi.

Phong Ỷ Mai chẳng màng gì, dí sát cái hũ vào trước mặt tôi.

Tôi ngái ngủ nhìn chất lỏng đen đen trong hũ: “Cái… cái này là…”

“Là mật ong đấy!” Bà đắc ý chớp chớp mắt với tôi.

Trời ơi, bà nội tôi đáng yêu quá rồi đấy!

“Lấy từ tổ ong vò vẽ đó!” Bà chẳng hề quan tâm đến ánh mắt lấp lánh hình sao của tôi, còn giơ tay khoe mấy nốt sưng đỏ to đùng: “Trộn với vỏ trấu chắc chắn thơm!”

Tôi nhìn mấy vết sưng đỏ nổi cục trên cánh tay bà, lập tức tỉnh ngủ, xót xa nước mắt rưng rưng.

Con sâu ham ăn này! Thật đúng là vì ăn mà bất chấp tất cả, ai đời con gái nhà lành sáng sớm đã đi phá tổ ong vò vẽ!

Những ngày qua tôi dần chấp nhận hiện thực — không những tôi xuyên không rồi, mà còn quay lại đúng tuổi mười tám của mình.

Năm mười tám tuổi, trong kỳ nghỉ hè, bà từng kể tôi nghe rất nhiều chuyện thuở nhỏ của bà.

Dựa vào kinh nghiệm từ hàng đống tiểu thuyết xuyên không tôi đã đọc, chắc chắn chính vì vậy mà chuyện này mới xảy ra.

Nhìn khuôn mặt hào hứng của bà lúc này, tôi không nhịn được mà thở dài.

Đến giờ tôi mới hiểu tại sao lúc bé mình nghịch phá bị bà đánh tơi tả — trẻ con thực sự là chúa chọc điên người ta!

Có lần, bà vừa hấp xong món trứng hấp cho tôi, dặn tôi chờ nguội rồi ăn.

Thế mà tôi nhân lúc bà không để ý múc ngay một muỗng to, bỏ vào miệng bị bỏng đến tróc cả lớp da trong họng, khóc lóc ầm ĩ.

Bà vừa đau lòng, vừa nổi giận, đợi tôi nín rồi mắng cho một trận tơi bời.

Giờ thì hay rồi, đúng là nhân quả tuần hoàn!

Tôi luống cuống đi tìm thuốc bôi, giận đến nghiến răng.

Bà thì chẳng coi là chuyện gì to tát, kiểu như đã quen rồi.

Tôi sực nhớ trong túi mình có thể còn vài miếng băng cá nhân, không biết có kèm tuýp thuốc nào không.

Tôi lục tung túi, chẳng tìm được gì, đang định nhét lại cây son thì —

Ánh mắt của Phong Ỷ Mai sáng rực: “Đây… đây là son ngoại quốc sao?!”

Mười phút sau, bà nội tôi phấn khởi tô môi đỏ rực như lửa, đứng giữa sân hát vang một khúc hí kịch Hoàng Mai, làm đội trưởng sản xuất mang gạo cứu trợ đến phải đứng ngẩn người.

“Phong Ỷ Mai!” Anh đội trưởng là chàng trai hai mươi mấy tuổi, mặt đỏ tới mang tai: “Cô bôi cái quái gì lên môi thế kia?!”

“Liên quan gì đến anh?!” Phong Ỷ Mai hất tóc tết dài: “Đồng chí Vương Học Bân, đề nghị anh bỏ ngay tư tưởng phong kiến đi!”

Tôi suýt nữa nhịn cười không nổi, nhưng lại phát hiện ánh mắt anh đội trưởng nhìn tôi có gì đó sai sai.

Mẹ kiếp, ánh mắt lén lút nhìn trộm này không đúng tí nào luôn ấy!

Tối hôm đó, Phong Ỷ Mai chặn tôi lại trong bếp.

Tôi đi trái bà cũng trái, tôi rẽ phải bà cũng rẽ phải.

Tôi đứng thẳng người, lặng lẽ nhìn bà.

“Ờ thì… Vương Học Bân nhờ tôi hỏi… cô có đồng ý làm bạn gái anh ấy không…”

Phong Ỷ Mai vừa nói xong, thở phào nhẹ nhõm.

“Cái gì?!” Tôi sững sờ.

“Anh ấy nói da cô trắng, nhìn giống người thành phố.” Phong Ỷ Mai bứt mép áo, lí nhí nói, “Nếu cô đồng ý, nhà mình sẽ được chia thêm nửa cân gạo cứu trợ.”

Tôi nhìn vành tai đỏ ửng của bà, bỗng có linh cảm: “Bà để ý anh ta rồi đúng không?”

“Nói linh tinh cái gì đấy?!” Bà giống như con mèo bị giẫm đuôi, nhảy dựng lên: “Tôi là điển hình thanh niên tiên tiến của công xã! Phải hưởng ứng lời kêu gọi kết hôn muộn!”

Tôi móc viên socola cuối cùng trong túi ra, bẻ đôi: “Thành thật thì được nhẹ tội.”

Miếng socola tan chảy trong miệng Phong Ỷ Mai, cũng làm tan luôn cái tính cứng đầu của bà.

Vương Học Bân là bạn thanh mai trúc mã với bà, nhưng gia đình lại muốn gả bà cho một người ở làng bên, vì người ta đưa được 30 cân tem lương thực làm sính lễ.

Bà không hề muốn, nhưng trong thời đại đó thì bà chẳng thay đổi được gì cả.

“Chỉ vì 30 cân tem mà ép bà đi lấy người ta á?!” Tôi giận đến nhảy dựng lên, “Không được! Phải nghĩ cách mới được!”

Có lẽ dáng vẻ tôi lúc giận dữ trông hơi nghiêm trọng quá, hai chúng tôi đều rơi vào im lặng.

Phong Ỷ Mai ngẩn ngơ nhìn tôi: “Tiểu Lương, sao cô lại đối tốt với tôi như vậy?”

Dưới ánh trăng, tôi nhìn vào đôi mắt giống hệt cha tôi, nhẹ giọng đáp:

“Có lẽ… vì bà rất giống một người thân của tôi.”