Một buổi chiều năm 1971, trong khu đại viện ở thủ đô, cả nhà họ Trần đều thở dài não nề. Nguyên nhân bởi trong nhà bắt buộc phải có một người đi về nông thôn để hỗ trợ công cuộc xây dựng đất nước.

Ông nội Trần hỏi: “Không còn cách nào khác sao?”

Bố Trần gãi đầu đáp: “Ủy ban khu phố đã ra thông báo rồi.”

Nhà họ Trần cũng khá đơn giản. Ông nội Trần là cựu quân nhân, hiện đang làm việc cho chính phủ. Bà nội Trần từng là quản lý của một cửa hàng bách hóa nay đã nghỉ hưu để chăm sóc gia đình. Họ chỉ có một người con trai là Trần Kiến Quốc. Bố Trần, tức Trần Kiến Quốc, là phó xưởng trưởng một nhà máy thép, còn mẹ Trần là quản lý tại một nhà máy đường. Vợ chồng họ sinh được ba người con: con trai cả Trần Hoằng Nghị, 25 tuổi, đang phục vụ trong quân đội tại thành phố J; con trai thứ Trần Hoằng Yến, 22 tuổi, làm việc trong chính phủ; và con gái út Trần Viên Viên, 17 tuổi, vừa tốt nghiệp trung học.

Theo lý mà nói, một gia đình như vậy không khó để tìm được một công việc tốt. Nhưng trong thời điểm ấy, với những cuộc tố giác liên tục dẫn đến việc bị điều chuyển đi vùng khác, ai cũng phải dè dặt, cẩn trọng trong từng lời ăn tiếng nói.

Ngoài trừ anh cả và Trần Viên Viên, những người còn lại trong gia đình đều đang bàn bạc về chuyện này. Đột nhiên, Trần Hoằng Yến đứng dậy.

 “Thôi đừng bàn nữa, để con đi! Sức khỏe con thì tốt, còn Viên Viên vừa yếu lại chẳng biết nấu ăn, về nông sẽ không chịu nổi đâu.”

Lúc này, Trần Viên Viên từ bên ngoài bước vào. Cô gái có khuôn mặt trái xoan nhỏ nhắn, đôi mắt to tròn, làn da trắng trẻo, trên người mặc một chiếc váy xanh nhạt trông rất đáng yêu. Vừa vào cửa đã lên tiếng: 

“Anh hai, để em đi đi. Em đã nghĩ kỹ rồi, em sẽ đến thành phố Q, tỉnh H. Ông nội không phải có một chú cận vệ cũ đã xuất ngũ về quê sao? Quê của chú ấy chính là ở đó mà! Em đến đó là được rồi. Em có thể tìm một công việc nhẹ nhàng, cũng không cần điểm công, dù sao nhà mình cũng sẽ gửi tiền và phiếu cho em mà!”

Ông nội nghe vậy, trầm tư suy nghĩ một lát rồi quay người đi gọi điện thoại. Bà nội thì nắm chặt tay cô, trong lòng vô cùng lo: “Hay là để anh hai cháu đi đi, bà lo cho cháu lắm.”

Sau đó bà lại nói tiếp, “ Hay là bà đi theo cháu luôn nhé? Dù sao bà cũng đã nghỉ hưu rồi mà.”

Trần Viên Viên bật cười, trấn an bà: “Bà nội đừng lo lắng cho cháu, cháu đâu có ngốc, mà cháu cũng không thiếu tiền, cháu chẳng cần mấy điểm công đó đâu!

Mẹ Trần nghe vậy, nghiêm giọng: “Con bé này, đến cơm còn chưa nấu bao giờ, bảo mẹ với bà con làm sao yên tâm được đây?

Trần Viên Viên nhỏ giọng đáp: “Mẹ, con còn tiền phiếu mà! Với lại còn mấy tháng nữa .”

Mẹ Trần im lặng. Đúng rồi! Còn mấy tháng nữa, bà có thể dạy con gái học nấu ăn. Chắc là vẫn kịp.

Cuối cùng, ông nội cũng gọi điện xong, bước vào phòng với vẻ mặt nghiêm túc: “Bên thành phố Q, ta đã liên hệ xong. Cậu lính cũ của ta hiện đang ở trong đại đội đó, cũng khá ổn. Con suy nghĩ kỹ lại xem.”

Cô đáp ngay: “Ông nội, cháu quyết định rồi. Dù sao cháu cũng không thiếu tiền, chẳng cần nhờ vào điểm công, cháu lại không có việc làm, nếu không về nông thôn cũng chẳng thể thi đại học. Chi bằng đi ra ngoài một chuyến!

Ông nội nhìn cháu gái, lòng thầm nghĩ từ nhỏ đến lớn chưa từng để con bé làm việc gì nặng, không biết có chịu được không? Hay là để thằng hai đi thì hơn? Cũng không phải mình chỉ có một đứa cháu trai?

Sau một hồi bàn bạc giữa cha mẹ và cô, cuối cùng cô vẫn là người đi. Bố Trần đặt ra ba quy tắc cho con gái: thứ nhất, không được đến chợ đen, thứ hai, không được phép yêu đương với thanh niên tri thức, thứ ba…, Bố Trần dừng lại và quyết định bổ sung thêm sau.

Cứ như vậy, người đi về nông thôn đã được quyết định. Bố mẹ Trần lập tức chuẩn bị đồ đạc. Mẹ Trần cầm sổ ghi chép, liệt kê từng thứ: sữa bột, đồ hộp, bình giữ nhiệt, chậu rửa mặt, chậu rửa chân, xà phòng, kem tuyết hoa, váy nhỏ, giày da nhỏ...

Sau khi tính toán xem sẽ gửi bao nhiêu tiền, bao nhiêu phiếu cho cô, bà nội nhìn danh sách rồi góp ý: “Mang theo đồ đơn giản thôi, quần áo dày, chăn bông thì gửi bưu điện sau. Bình giữ nhiệt, chậu rửa mặt đến đó rồi mua cũng được. Nhiều đồ thế này, cháu gái tôi làm sao mang nổi?”

Bố cô cũng muốn nói là đồ mang theo quá nhiều, còn giày da với váy thì sao có thể mặc ở nông thôn được? Nhưng ông không dám nói, sợ bị bà nội và vợ hội đồng.

Sau khi bàn bạc xong, bố mẹ đưa các con về nhà.

Vợ chồng Trần Kiến Quốc sống trong một căn nhà do đơn vị ông cấp. Vì ông là phó giám đốc nhà máy nên được phân cho căn hộ có ba phòng ngủ, một phòng khách. Vợ chồng họ một phòng, con gái một phòng, con cả và con thứ sống chung một phòng.

Sau này, con cả đi lính nên con thứ ở một mình. Tuy nhiên thỉnh thoảng bố Trần sẽ qua ngủ ké khi chọc giận mẹ Trần. Mấu chốt là Trần Kiến Quốc không chịu thừa nhận mình bị vợ đuổi, khăng khăng bảo rằng ông nhớ con trai và muốn hai cha con gần gũi hơn. Hiện tại đơn vị của anh hai đã phân nhà nhưng vì còn độc thân nên anh hai cô đã cho thuê và vẫn tiếp tục sống cùng gia đình.

Sáng hôm sau, khi Trần Viên Viên thức dậy, phát hiện anh hai không đi làm mà đang ngồi nghe đài trong phòng khách. 

Vừa thấy em gái đi ra, anh liền vào bếp, bưng bữa sáng ra cho cô: “Hôm nay em có muốn đi đâu không? Hoặc muốn mua gì không?”

Trần Viên Viên bĩu môi: “Em muốn đi mua giày. Đôi giày da lần trước anh mua cho em làm em bị trầy chân rồi!”

Anh hai bật cười, xoa đầu cô: “Được rồi, lần này sẽ mua loại không làm đau chân nữa. Rõ ràng là em khó chiều, vậy mà cứ bảo giày không hợp."

Sau khi ăn xong, hai anh em cùng đi đến cửa hàng bách hóa. Nơi này có bốn tầng: tầng một bán bánh kẹo, xe đạp, máy khâu, đồng hồ..., tầng hai bán đủ loại quần áo, giày dép, vải vóc; tầng ba bán máy hát, tivi và các mặt hàng lớn; tầng bốn là khu làm việc của cửa hàng.

Vừa bước vào, cô đã lao ngay lên tầng hai. Vô số mẫu giày được bày biện ở quầy, nhưng ngay lập tức, cô bị thu hút bởi một đôi giày trắng nhỏ nhắn. Trần Viên Viên chỉ vào đôi giày đó, reo lên: “Anh hai! Em muốn đôi này!”

Anh hai Trần bật cười: “Nhóc con, em có biết mình sắp đi đâu không? Ở đó mà đi giày trắng, không đến nửa ngày đã bẩn lem luốc ngay!"

Trần Viên Viên suy nghĩ một chút, thấy cũng có lý. Ở nông thôn, mỗi khi trời mưa là đường đất bùn lầy lội. Ở kiếp trước, gia đình bà ngoại của cô cũng sống ở nông thôn. Ngay cả khi đã là thế kỉ 20, những con dường ở nông thôn cũng khó mà đi lại được khi trời mưa. Nghĩ đến đó, khuôn mặt cô thay đổi liên tục, lúc thì cau mày, lúc lại muốn bật cười, lúc thì đầy phân vân.

Trần Hoằng Yến nhìn mà không nhịn được, phá lên cười lớn. Mặt cô đỏ bừng, giơ nắm đấm đánh nhẹ anh một cái: “Em vẫn muốn mua! Khi nào thời tiết đẹp thì mang.”

Thấy vậy anh hai Trần đành nhượng bộ, dỗ dành đủ kiểu rồi mua giày cho cô. Mua xong, hai anh em lại vui vẻ trở về nhà.