Thành Thăng Long buổi sớm vẫn còn phủ hơi sương, nhưng trong lòng nó đã rúng động bởi tiếng búa, tiếng kéo ròng rọc, tiếng voi rống, tiếng ngựa hý và tiếng người hối hả truyền lệnh.

Kinh thành sáng nay tấp nập khác thường. Hàng trăm binh lính, thợ thuyền Đại Việt và hàng ngàn nô lệ Champa từ phương Nam, những tù binh bị bắt sau chiến thắng trong chiến dịch Vijaya năm ngoái của vua Lý Thánh Tông, đang được tập hợp tại sân rồng rộng thênh thang trước điện Thái Hoà.

Những người đàn ông Champa, những nô lệ có thân hình gầy guộc nhưng mạnh mẽ, trần trụi và sẵn sàng cho trò chơi sinh tử mà họ được chọn làm quân cờ. Trong bóng tối của lịch sử, Cờ Người đã ra đời không phải như một trò chơi mà là một trận chiến sống còn, nơi thân xác của nô lệ trở thành những quân cờ trên bàn cờ.

Từ tầng cao nhất của tháp chuông chùa Báo Thiên, nơi đại hồng chung treo lặng lẽ, Chiêu Hoàng ngồi xuống, đăm chiêu. Nàng đưa tay lên chạm vào cằm như vuốt chòm râu tưởng tượng. Một hành động giống hệt phụ hoàng. Hai chân nàng buông thõng, thò ra ngoài song chắn, đung đưa. Mắt nàng mở to tò mò nhìn xuống khoảng sân rồng rộng thênh thang phía trước điện Thái Hòa.

Từ độ cao của ngôi tháp chuông chùa giữa lòng kinh thành, nơi được coi là trụ cột linh khí Thăng Long, nàng thấy rõ từng cây cột lim đang được dựng, từng đoàn người hối hả, từng hình bóng trần trụi của những nô lệ Champa đang bị dồn vào vị trí. Gió trên cao mang mùi mồ hôi, mùi gỗ mới, mùi khói nhẹ từ đỉnh tháp, hòa lẫn với mùi tanh tanh của số phận chuẩn bị đổ máu.

Một khán đài khổng lồ bằng gỗ đang được dựng lên. Gỗ lim, gỗ sến, gỗ vàng tâm được tượng binh quân doanh kéo về từ mấy hôm trước, chất đống lớn một góc. Những người thợ mộc giỏi nhất trong kinh thành được triệu tập đến cùng hàng trăm nô lệ và hàng chục phu trạm khắc đang đào những cái hố sâu, chôn cột gỗ, đầm chặt, buộc giằng, đóng đinh, ráp nối tạo thành một khu khán đài.

Tiếng búa nện vào cột vang vọng khắp kinh thành như tiếng trống trận. Những thanh xà ngang kêu cót két khi bị kéo lên cao bằng dây song dày. Hàng trăm chiếc cột lớn bằng thân người, dựng đứng như rừng cây sẽ là trụ cột vững chãi cho khán đài quây xung quanh một sân đấu cờ người đang được căng dây và kẻ bằng nước vôi màu trắng toát ngay trước thềm điện Thái Hoà. Người ta đang chuẩn bị trò chơi Cờ Người, một trò chơi hoàng cung sắp sửa được tổ chức lần đầu tiên dưới thời vua cha nàng.

Trò chơi này, Cờ Người, bắt nguồn từ chính Cờ Tướng, môn cờ vương giả bắt nguồn từ Trung Hoa cổ đại. Cờ Tướng, vốn ra đời từ những thế kỷ trước, đã du nhập vào Đại Việt từ thời Lý theo chân những nhà sư Phật giáo. Trận Cờ Tướng không chỉ là một trò chơi trí tuệ mà là một cuộc đấu trí đầy mưu mô, chiến lược, nơi các quân cờ như Tướng, Sĩ, Mã, Tốt đều có những đặc tính riêng như các vị tướng trên chiến trường. Mỗi bước đi đều phải tính toán, từng nước cờ đều có thể quyết định sinh tử.

Tuy nhiên, Cờ Người lại là một biến thể quái dị của Cờ Tướng, được Thái phó - Đại Nguyên súy thống lĩnh lục quân kiêm Tả Tướng quốc Trần Thủ Độ đề nghị. Cờ Người, nơi những nô lệ Champa bị bắt sẽ buộc phải hóa thân thành các quân cờ. Họ sẽ không còn là con người nữa mà chỉ là những quân cờ di động trong bàn cờ vĩ đại. Nếu như trong Cờ Tướng, một quân cờ bị bắt có thể rời đi thì trong Cờ Người, kẻ thua sẽ bị giết ngay lập tức.

Nàng chống cằm, ngẩn ngơ.

Gió thổi nhẹ qua mái ngói rêu phong, mang theo mùi thơm của gỗ còn tươi và mùi nồng nồng, hôi hôi từ mồ hôi của những quân lính, thợ mộc và nô lệ. Chúng tạo thành một thứ mùi hỗn độn, cay nồng, khó tả nhưng cũng sống động như chính hơi thở của cuộc sống ở kinh thành.

Trong lòng nàng, những cảm xúc hỗn độn không thể dừng lại. Nàng cảm nhận thấy được một niềm tự hào ngấm ngầm từ sự vĩ đại của phụ hoàng, vị vua đã không chỉ mở rộng biên cương mà còn biến chiến tranh thành nghệ thuật, biến chiến thắng thành trò chơi quyền lực và biến một trò chơi vương giả thành nỗi khiếp sợ đối với kẻ thù.

“Đây là một trò chơi mới, phiên bản nâng cấp của cờ tướng,”

Thái phó - Đại Nguyên súy thống lĩnh lục quân kiêm Tả Tướng quốc Trần Thủ Độ đã từng nói với phụ hoàng như vậy khi ông đề xuất lễ kỷ niệm một năm sau đại thắng khi cuộc Cờ Tướng trên bàn với vua đã tàn nhưng một sa bàn thiết kế cuộc Cờ Người ngay lập tức được dựng lên trong Đại điện Thái Hoà vào một buổi chiều nọ.

Trần Thủ Độ xuất thân từ dòng họ Trần quý tộc vùng biển Đông Bắc, tổ tiên ông từng là thuyền trưởng, thương nhân và võ tướng. Ông được tiến cử vào triều từ khi còn trẻ nhờ tài cưỡi ngựa bắn cung và kiến thức sâu rộng về binh pháp của Tôn Tử và Ngô Khởi.

Khi vua Lý Thánh Tông đăng cơ, triều đình rối ren giữa các phe hậu cung và ngoại thích. Trần Thủ Độ được giao trọng trách thuần phục nội địa, ổn định biên cương.

Ông là người đầu tiên trong triều đưa ra ý tưởng về Cờ Người, một hình thức diễn thực binh lược thông qua nghệ thuật trò chơi, vừa thể hiện quyền uy quốc gia đối với quân thù, vừa nhắc nhở thần dân và nô lệ rằng: Tất cả các người đều là quân cờ trong tay nhà vua.

Cha nàng thường ngồi đánh cờ tướng mỗi chiều với Thái phó. Hai người ngồi đối mặt, trầm ngâm như hai ngọn núi. Bàn cờ nhỏ gọn, hai loại quân ngà được khắc chữ, tô màu và thổi khô ngay sau khi Thái sư Lý Đạo Thành viết lên mặt quân ngà để cho hai người chơi. Một nước đi sai là mất sĩ, mất tượng, mất xe, mất cả tướng.

Nhưng bàn cờ khổng lồ đang được kẻ và khán đài đang được dựng theo sa bàn thiết kế chiều hôm đó không có ngà và mực vẽ. Nó sẽ chỉ có máu thịt và tiếng thét kinh hoàng khi thần chết vẫy gọi. Với con mắt bé bỏng của nàng, Cờ Người không còn là một trò chơi nữa. Nó trở một sân khấu cuộc đời, là một thế giới thu nhỏ, nơi những nô lệ Champa bước vào vai cờ và nước cờ trở thành số phận của họ.

Chiêu Hoàng vẫn nhớ buổi chiều hôm đó, khi Thái sư Lý Đạo Thành, bậc đại trí Nho sỹ uyên bác, người đã dạy nàng Luận Ngữ, đã lên tiếng can gián việc tổ chức trò chơi Cờ Người. Ông đã bị phụ hoàng gạt đi vì mục đích chính trị. Cờ Người cần được tổ chức để áp chế Chế Củ, vua nước Chiêm Thành vừa mới thất trận, bị bắt đưa về Thăng Long và đang bị giam giữ cẩn mật dưới địa lao kinh thành.

Thái sư Lý Đạo Thành quỳ xuống, ông chắp tay ngang ngực, phủ phục nửa thân người trên sàn Chính điện Thái Hoà. Tấm áo đại triều của ông không phấp phới như khi ông kéo tay áo viết những nét thanh mảnh trên mặt quân ngà nhưng cái bóng trải dài dưới chân rồng lại kéo theo cả một cơn lốc thâm trầm.

Vua Lý Thánh Tông đang ngồi trên ngai vàng. Tay ông cầm bút lông. Nét mày ông nhíu lại như một vệt mực than ngang trên trán. Phía trước ông, sa bàn thiết kế khán đài và trận Cờ Người dự kiến trải dài suốt Đại điện Thái Hoà. Mỗi dấu chấm là một quân cờ. Mỗi quân cờ là một người. Mỗi người là một sinh mạng. Phía trước sa bàn thiết kế là Thái sư Lý Đạo Thành đang phủ phục.

“Thái sư,” phụ hoàng đứng dậy, không ngẩng đầu, chỉ nói bằng giọng lơ đãng như thể nhắc đến tên một con chữ trong sách. "Ngươi phản đối ta cho tổ chức trò chơi?”

Lý Đạo Thành không nói ngay, đôi mắt vẫn nhìn về hướng ánh sáng lọt qua song cửa.

"Thần không dám phản đối. Thần chỉ xin được thưa rằng một trò chơi, dù lớn đến đâu cũng nên dừng ở chỗ khiến giặc biết lo, chứ không cần gieo sợ.”

"Quân thù chỉ phục khi biết sợ," phụ hoàng cười nhẹ, giọng ông thoáng buốt, “Giặc Chiêm thấy máu người Chiêm đổ giữa lòng Thăng Long có khi còn khuất phục nhanh hơn ngàn đạo quân. Ta không thể khoan dung mãi."

“Thần hiểu.” Lý Đạo Thành gật đầu. “Nhưng nỗi sợ không sinh ra từ máu đổ. Nỗi sợ sinh ra từ trí, từ lòng biết mình thua, không phải từ cảnh một quân Cờ Người bị giết như thú giữa sân rồng.”

Bàn tay vua siết nhẹ cán bút. Một giọt mực rơi xuống sa bàn, loang ra như một giọt máu đen.

“Nhưng giặc không có trí. Thái sư. Nếu chúng có trí, chúng không thể xâm phạm đất ta hết lần này đến lần khác. Chúng chỉ có mắt. Mắt chúng sẽ thấy rằng, giữa kinh thành, chúng chỉ là quân cờ giữa trận đồ làm trò mua vui cho người chinh phục. Vua của chúng - Chế Củ - đang ngồi trong đại lao nhưng mắt hắn vẫn dõi theo ta. Ta muốn cho hắn thấy. Dù hắn có là vua phương Nam thì cũng chỉ là một quân cờ nhỏ trên đất ta.”

Lý Đạo Thành cúi đầu, vai hơi run. “Bệ hạ, chính vì thế mà thần sợ. Nếu ván cờ này thắng, người Chiêm cam tâm khuất phục. Nhưng, nếu ván cờ này gieo mầm thù hận thì trăm năm sau con cháu Đại Việt sẽ phải trả máu cho vết thương hôm nay.”

Cả gian điện rơi vào im lặng. Chỉ có tiếng chổi tre của cung nữ quét ngoài hành lang, nhẹ như gió quét bụi thời gian.

Nhà vua quay đi. Ông giơ bàn tay ra hiệu dừng lại khi thấy Trần Thủ Độ đang chuẩn bị quỳ xuống. Giọng nhà vua lạnh như băng.

“Lịch sử không nhớ lời người can gián. Lịch sử chỉ nhớ kẻ dám đánh cược. Ngươi có thể dạy ta Đạo, nhưng ta mới là người đang viết Sử.”

Lý Đạo Thành không đáp. Ông vẫn quỳ đó, như bóng một cột đá trong cơn gió chính sự. Mắt ông khẽ nhắm lại.

Ông biết, mình đã thua ván cờ này.

Ông cũng không biết, ván cờ tiếp theo sẽ nằm trong tay người không ai ngờ tới - một công chúa nhỏ bé đang ngồi trên tháp chuông chùa Báo Thiên, nhìn máu chuẩn bị đổ dưới tên gọi của một trò chơi.