Trong cuốn bốn của "Những điều tai nghe mắt thấy trong nội chiến” xuất bản năm 1933 cũng thường nhắc tới tên Vasi, đây là điều có từ trước rất lâu trước khi Stalin ra lệnh đưa Vasi lên làm người anh hùng của cuộc nội chiến. Ađônôp viết ngày 1 tháng 4 năm 1919 khi thay đổi tổ chức của Tập đoàn quân Kiép, Sư đoàn 1 do Vasi chỉ huy là hạt nhân của tập đoàn này, nó là đơn vị có sức chiến đấu tốt nhất trong tập đoàn. Sư đoàn 1 với quân số đông, thực lực hùng hậu, 11.500 người, 225 thanh kiếm, 224 súng máy, 18 khẩu pháo, 10 khẩu bích kích pháo, 3 khẩu phóng lựu tầm gần, 1 xe bọc thép. Sư đoàn này có riêng một chi đội máy bay, một Trung đoàn thông tin và một tiểu đoàn tăng cường. Binh lực gồm 4 trung đoàn: Trung đoàn Paccôp số 1 - Trung đoàn trưởng là Khơduyatơ; Trung đoàn Talasa - Trung đoàn trưởng Pôsencôp; Trung đoàn Nêgin số 3, Trung đoàn trưởng là Sêniakhơ; Trung đoàn thứ 4 Trung đoàn trưởng là Andôniukhơ. Hãy so sánh ngay Sư đoàn Goocki số 2 cũng là một trong những thành viên của Tập đoàn quân Kiép mà số quân của Sư đoàn này cũng chỉ là 9572 người, khoảng 200 thanh kiếm, 99 súng máy, 8 khẩu pháo. Còn thực lực của các Sư đoàn khác lại càng không đáng kể.
Còn về tình hình chính trị của Sư đoàn 1, lại càng có ý nghĩa. Trong Sư đoàn có tổ chức cơ sở Đảng cộng sản, có môi trường hoạt động, có thư viện, có câu lạc bộ Hồng quân, có phòng đọc sách; có lớp dạy học. Chỉ huy phần nhiều là đảng viên, có tinh thần chiến đấu cao. Còn tình hình của các đơn vị khác trong Tập đoàn quân thì rất không ổn định. Trong tình hình như vậy thì sư đoàn của Vasi rõ ràng là nổi trội, vì thế Anđônôp đã rất hài lòng.
Trong cuốn "Những điều tai nghe mắt thấy trong cuộc nội chiến” Anđônốp đã mô tả Vasi là một người bình tĩnh, một người chỉ huy trong những tình huống cực kỳ phức tạp vẫn vững tin, ông không có một chút nhân tố tự phát nào và cũng không có cái thói của kẻ du kích và cũng không có cái bệnh vốn có của những đầu lĩnh thời bấy giờ, căn bệnh khó bảo. Vasi không thích hành động khinh suất, ông đề xướng kỷ luật, phục tùng vô điều kiện của lãnh đạo cấp trên, chống tình cảm cá nhân và phóng túng bừa bãi. Ví dụ dưới đây chứng minh điều này: Đầu tháng 4 năm 1919 tình hình của Kiép rất nguy kịch. Lúc đó để tiêu diệt bọn phỉ tấn công vào Kiép, đã phải động viên tới đơn vị cuối cùng ngay cả những thành viên chính phủ Vôrôsilôp, Piatacôp, Bregiênép cũng đều phải đến Pôtua lãnh đạo các chi đội cộng sản, giữ vững tinh thần.
Trong khi bộ đội đang hỗn loạn, thì Anđônôp đang phòng thủ ở Kiép nhận được tin: "Chúng tôi vừa nhận được một mật điện của Vasi gởi tới. Bản mật điện này trước hết Pôsencô gửi cho Vasi, trong mật điện nói: "Vợ tôi là người của Đảng xã hội, 23 tuổi bị Ban tiễu phản Kiép giết hại. Đề nghị điện báo cho tôi biết ngay kết quả điều tra nguyên nhẩn cái chết của vợ. Đề nghị sau ba ngày phải trả lời, chúng tôi sẽ trừng phạt Ban tiễu phản. Đề nghị điện trả lời, nếu không tôi không thể sống được nữa. Đã bắt được 44 nhà tư bản, Ban tiễu phản sẽ bị tiêu diệt". Vasi bổ sung thêm "Đề nghị hỏi đồng chí Lagit Chủ tịch Ban tiễu phản về tình hình cái chết của vợ Pôsencôp và báo cho chúng tôi biết trước 10 giờ sáng, để chúng tôi có thể tránh lại xảy ra một cuộc bi thảm lớn nữa".
Pôsencôp, vị "đầu lĩnh" của người Talasa đã từ mặt trận kéo quân về Kiép, để uy hiếp để báo thù cho người vợ bị giết hại. Có gian kế nói với người chỉ huy của người Talasa, là việc giết hại này là do "Xê -ca" làm, mục đích làm cho Pôsencôp trừng phạt cơ quan chiến đấu của Xô Viết. Vasi khó khăn lắm mới có thể làm cho vị "đầu lĩnh” thô bạo này bình tĩnh lại. Vasi đã chứng tỏ mình là người chỉ huy có tính nhẫn nại, bình tĩnh.
Đầu tháng 6 năm 1919, Trôtxki đến Kiép, cuộc nội chiến đang đến lúc cực kỳ căng thẳng, mà kết cục còn tuỳ thuộc vào tình hình của Phương diện quân phương Nam, trong khi đó, ở đó tình hình lại xoay chuyển theo chiều hướng xấu, ở Xô Viết Ucraina thì tất cả đều vì một nhiệm vụ là giúp Phương diện quân phương Nam, vì vậy cần phải cải tổ Phương diện quân Ucraina. Trôtxki Chủ tịch ủy ban quân sự cách mạng Nước cộng hoà, Tổng Tư lệnh Vasi và Alanôp, ủy viên ủy ban Quân sự cách mạng Nước cộng hoà, lúc đó đều có mặt tại Kiép. Họ ký lệnh sát nhập Tập đoàn quân số 1 và số 3 Ucraina thành Tập đoàn quân số 12 Liên bang Nga trực thuộc ủy ban quân sự cách mạng Phương diện quân miền Tây. Sư đoàn Vasi một thành viên của Tập đoàn quân số 1 Ucraina trở thành lực lượng nòng cốt của Tập đoàn quân 12 mới được thành lập. Cơ quan kiểm tra quân sự chuyên ngành của Phương diện quân phương Tây, khi tiếp nhận bộ đội mới này đã tỏ ý rất vừa lòng đối với Sư đoàn Vasi. (Sư đoàn Vasi là một trong số ít những đơn vị chiến đấu không bị đưa về hậu phương "để tẩy rửa và cải biên"). Việc đánh giá cao đối với Trung đoàn Paccôp, Trung đoàn Talasa và Trung đoàn Nôpcasêvicky, coi những Trung đoàn này có những đội ngũ"cán bộ kiên định, những cán bộ này sẽ bổ sung cho 3 Lữ đoàn của sư đoàn, cần phải lấy những bộ đội dư thừa ở địa phương này để bổ sung lực lượng cho những Lữ đoàn này". Đồng thời trong Sư đoàn Vasi cần mở lớp huấn luyện sĩ quan chỉ huy ưu tú trẻ tuổi.
Trong cuốn. "Những điều tai nghe mắt thấy trong nội chiến” của Ađônôp chỉ viết tới tháng 6 năm 1919, không thấy nói gì về cái chết của Vasi. Nhưng chỉ với những tư liệu đã dẫn chứng trên đây cũng đã hoàn toàn đầy đủ kết luận là Vasi rất có uy tín. Đúng vậy, uy tín của Vasi chủ yếu là ở Ucraina. Trước năm 1935 những tài liệu lịch sử chỉ coi Vasi là nhân vật địa phương, chỉ trong phạm vi Nước cộng hoà mà thôi. Những sách báo ở Trung ương ít nói về Vasi, vì những sách báo đó sau này bị cấm lưu hành nên nhiều người không có ấn tượng về Vasi. Đương nhiên cũng cần phải thừa nhận một sự thực đã được công nhận là mệnh lệnh của Stalin điều Vasi từ chức vụ cấp nước cộng hoà lên chức vụ cấp toàn quốc là một bước ngoặt. Từ đó toàn bộ hoạt động của Vasi đã sang một hướng khác.

........(Còn tiếp ...)

Vui lòng đọc tiếp đầy đủ trên ứng dụng truyện TYT (iOS, Android).
Trải nghiệm nghe tryện audio, tải truyện đọc offline, đặc biệt hoàn toàn miễn phí.